1. Peşin Ödeme (Advance Payment)
Peşin ödeme, ihracat gerçekleşmeden mal bedelinin ithalatçı tarafından ödenmesi ve bunu takiben söz konusu malın sevk edilmesidir.İhracatçı, sevkedeceği malın bedelini daha paketlemeden hatta daha üretmeden almış olabilir. Bu yüzden, ihracatçı için son derece uygun ve tercih edilen bir ödeme sistemi olmasına rağmen ithalatçılar tarafından pek tercih edilmez.
Karşılığı peşin ödeme ile gelen malın bir yıl içerisinde ihracatın gerçekleşmesi gerekir. Aksi takdirde para iadesi söz konusu olacaktır. Bankalar, gelen peşin ödeme içerisinden, ihracatçıya ihracatı gerçekleştirmeye zorlamak amacıyla KKDF (Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu) ve yıllık gecikme faizi toplamı oranında bir meblağ bloke eder. İhracatın bir yıl içerisinde gerçekleşmesinden sonra bloke çözülerek ihracatçıya iade edilir.
Peşin ödeme beş şekilde gerçekleşebilir.
1.1. Efektif
Efektif, cebimizde taşıdığımız, elle tutup görebildiğimiz, banknot veya bozukluk şeklinde kullanılan paralardır. Efektifin peşin ödeme aracı olarak kullanılması, nakit olarak ithalatçı tarafından ihracatçıya ulaştırılması şeklinde olur. Ancak, ihracat bedeli olarak getirilen efektif, ithalatçı firmayı temsile yetkili şahıslar tarafından getirilebilir. 50.000 ABD Dolarının (veya eşdeğer diğer döviz cinsleri) üzerindeki efektif değerler için, efektifin, gümrükten geçişi sırasında gümrük yetkililerine beyan edilmesi ve söz konusu efektif miktarı için ihracat bedeli olduğuna dair DBT ( Döviz Beyan Tutanağı ) düzenletilmesi gerekmektedir. 50.000 ABD Doları üzerindeki ihracat bedellerinin bankada alışı sırasında, banka tarafından bu meblağın yurt dışından geldiğinin ispat edilmesini yani DBT’yı ister. DBT alınmamış veya noksan olan peşin ödemeli ihracat işlemlerinde banka bu eksiklikten dolayı DAB (Döviz Alım Belgesi ) düzenlemez ve ihracat aksar.1.2. Havale
Peşin ödeme sistemlerinde en çok kullanılan sistemdir. İthalatçı, ihracatçı adına ve hesabına banka havalesi çıkarır. Günümüzde havaleler çoğunlukla bankalar arası SWIFT haberleşme sistemi ile online olarak hemen gerçekleştirilmektedir. İthalatçı, parayı gönderdiğini, ancak banka paranın hala gelmediğini söylüyorsa, ilk yapılacak şey, ithalatçının kendi bankasının ithalatçının bankasına havaleyi gerçekleştirdiği SWIFT mesajın kopyasının ithalatçıdan istenerek bankaya bu belgenin ibraz edilmesidir. İki banka arasındaki bir SWIFT havale işlemini en geç iki gün içerisinde ihracatçının hesabına geçer (bankalar arası irtibatı sağlayacak bir başka banka kullanılmıyorsa).1.3. Çek
İthalatçı bazen ödemeyi çek ile yapmak isteyebilir. Bu durumda çek ya ithalatçı tarafından getirilebilir ya da posta ile gönderilir. Hangi şekilde gelirse gelsin bu sistemde daha çok BANKA ÇEKLERİ tercih edilmektedir.1.4. Prefinansman
İthalatçının ihracatçıyı, ihracat öncesi finanse etmesi anlamına gelen prefinansman, konvertible dövizlerle ve en fazla bir yıl vadeli olur. Prefinansman sisteminde, ihracatçının bankası, ihracatın gerçekleştirilmemesi halinde müşterisine gelen prefinansmanı, uluslararası uygulanan peşin faiz üzerinden hesaplanan gecikme cezası ile birlikte ithalatçıya ödemek zorundadır. Ancak, bunun sağlanabilmesi için, ihracatçının, bankanın kendi müşterisi olması gerekir. Bunun sağlanabilmesi için banka müşterisinden bir garanti (örneğin, ipotek) isteyecektir.1.5. Red Clause Akreditif
Bu tür akreditifte, akreditif talimatında belirtilen özel bir hükme dayanarak, muhabir banka, ihracatçı sevk belgelerini ibraz etmeden avans ödemesinde bulunur. Bu tür akreditife “red clause” denme sebebi akreditif mektubunda talimatın kırmızı mürekkeple yazılmasıdır. Akreditif talimatındaki bu hükme dayanılarak verilen avans teminat aranmaksızın makbuz veya benzeri belgeler karşılığında verilmektedir. İhracatçıya verilen avans, malların sevkinde aracı bankaya verilen belgelerin bedelinden kesilerek kapatılmaktadır. Eğer ihracatçı yüklemeyi yapmaz ve avansı geri ödemezse muhabir banka amir bankadan faizi ile birlikte kendisine geri ödeme yapılmasını ister. Aynı şekilde amir bankada ithalatçıdan aynı talepte bulunacaktır.2. Kabul Kredili Ödeme (Documentary Bills)
Kabul Kredisi, ihracatçı ile ithalatçı arasında yapılacak bir anlaşma ile ithal edilecek malların gönderilmesinden belli bir süre sonraya bırakılmasıdır. Diğer bir deyişle, ihracatçı veya ihracatçının bankası tarafından düzenlenen vadeli bir poliçenin ithalatçı tarafından kabulünden itibaren açılan vadeli bir akreditif türüdür. Bu sistemde, ihracatçı malları yolladıktan sonra ithalatçı üzerine vadeli bir poliçe çeker. Bu poliçeye mallarla ilgili belgeleri ekleyerek ithalatçının kabulüne sunmak üzere kendi ülkesindeki bir bankaya verir. Poliçeyi ve belgeleri alan banka, bunları ithalatçının ülkesindeki muhabirine gönderir. Muhabir banka poliçeyi ithalatçının kabulüne sunar. İthalatçı poliçeyi kabul ettiği takdirde (poliçe üzerinde ACCEPTED yazar ve imzalar) malları temsil eden konşimento ve diğer belgeler ithalatçıya teslim edilir. İthalatçı tarafından kabul edilen vadeli poliçe de ihracatçıya geri gönderilir. Poliçenin kabulü ile GAYRİKABİL RÜCU tipindeki bir akreditif olmuş olur.İhracatçı poliçeyi ya vadesi geldiğinde kendi bankası kanalı ile tahsile verir ya da vadesi gelmeden önce iskonto ettirebilir. Ancak, bankalar iskonto işlemi yapmak için iskonto işlemi sonunda poliçenin bedeli iskonto faizi düşüldükten sonra ihracatçıya peşin olarak ödenmektedir. Söz konusu poliçenin ithalatçının bankası tarafından AVALLİ olmasını istemektedirler. İthalatçının bankasının poliçeye aval vermesi, ithalatçı tarafından kabul edilen poliçe üzerine AVALIZED yazıp imzalanması şeklinde olur.
Kabul Kredili Ödeme İşlem Akışı;
- İhracatçı malı sevk eder.
- İlgili vesaik ve poliçeyi bankasına verir.
- İhracatçının bankası belgeleri kabul işlemi için ithalatçının bankasına gönderir.
- İthalatçının bankası ithalatçıyı çağırarak poliçeyi kabulüne sunar.
- İthalatçı poliçeyi imzalayıp “ACCEPTED” yazarak poliçeyi kabul eder ve vesaiki alır.
- İthalatçı elindeki vesaik ile gümrük işlemlerini yapar.
- Kabul olmuş poliçe ithalatçının bankası tarafından ihracatçının bankasına gönderilir.
- Poliçe ihracatçıya teslim edilir.
- Poliçenin vadesi geldiğinde poliçeyi kendi bankası aracılığıyla tahsile verir veya vadesinden önce kırdırabilir.
- Ödemesi yapılan poliçe ihracatçı banka tarafından ithalatçının bankasına gönderilir.
- Ödemesi alınır.
- İthalatçının bankası ithalatçının hesabını borçlandırarak poliçeyi ithalatçıya verir.
3. Mal Mukabili Ödeme (Cash on Delivery)
Malların ithalatçının eline geçmesinden belli bir süre sonra tahsil edilmesi durumudur.Mal Mukabili Ödeme İşlem Akışı;
- İhracatçı malları gönderir.
- Sevk vesaikini kendisi ithalatçıya elden teslim edebilir, nakliye aracı ile yollayabilir veya postalayabilir.
- Malların bedelini ise ihracatçıya aralarındaki anlaşmaya göre öder. İhracatçı ihracat bedelini nakit olarak elden veya ihracatçıya temsil eden bir üçüncü şahıs kanalıyla ödeyebileceği gibi banka kanalıyla havale de edebilir.
- İthalatçının bankası mal bedelini ihracatçının bankasına havale eder.
- İhracatçının parası ödenir.
4.Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)
Vesaik mukabili ödeme, ithalatçının satın alacağı malın bedelini o malı temsil eden bir belgeye dayanarak ödeme şeklini ifade eder.Vesaik Mukabili Ödeme İşlem Akışı;
- İhracatçı malı sevk eder.
- Sevk vesaikini bankasına teslim eder.
- Banka sevk vesaikini ithalatçının ülkesindeki muhabirine gönderir.
- Muhabir banka ithalatçıdan sevkiyat bedelini tahsil eder.
- Vesaiki ithalatçıya teslim eder.
- Muhabir banka sevkiyat bedelini ihracatçının bankasına gönderir.
- İhracatçının parası ödenir.
- İthalatçı malı gümrükten çeker.
5. Akreditif (Letter Of Credit)
Akreditif kelime anlamı olarak KREDİ MEKTUBU’dur. Bu kredi mektubu, ithalatçı tarafından, yapacağı alım karşılığı, bankalar kanalı ile ihracatçıya ulaştırılır. Kendisine bir akreditif ulaşan ihracatçı, akreditifin (IRREVOCABLE OLMA) özelliği sebebiyle malı satmıştır. Ancak, malın bedelini akreditif üzerindeki şartları yerine getirdikten sonra alacaktır.Akreditif, bugün uluslararası ticarette en çok kullanılan ödeme şekillerinden birisidir. Dolayısıyla, standart bir yapı içerisinde bütün ihracatçı ve ithalatçılar tarafından işleyişinin ve şartlarının çok iyi bilinmesi gerekir. Bu sebeple, akreditif şartları ICC (International Chamber of Commerce) tarafından hazırlanan ve akreditifin kanunu olarak bilinen UCP 500 Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamüller ve Uygulamalar bildirisi kapsamında uygulanmaktadır. Bu şartlar ve uygulamalar dâhilinde bir akreditif işleminin tarafları şunlardır.
Akreditif Amiri (Applicant): Akreditifi açtıran veya malı ithal etmek için akreditif açma emrini veren alıcı (ithalatçı) dır.
Amir Banka (Issuing Bank): Akreditif amirinin talimatına uygun olarak akreditifi açan bankadır. İthalatçının talep ettiği şartlara uygun vesaikin temini karşılığında ödemenin yapılmasını sağlar.
İhbar Bankası (Advising Bank): İhbar bankası, akreditifi lehdara, teyitte bulunmaksızın sadece ihbar eden bankadır. İhbar bankasının akreditifte, lehdara karşı ödeme konusunda hiçbir yükümlülüğü yoktur.
Teyit Bankası (Confirming Bank): Teyit bankası, akreditifte, amir banka dışında kendisinin kesin yükümlülüğünü de ekleyen bankadır. Sorumluluğu amir bankanın derecesindedir.
Rambursman Bankası (Reimbursing Bank): Amir banka, başka bir bankayı (teyit bankası) akreditif şartlarına uygun vesaik karşılığında ödeme yapmaya yetkili kıldığı taktirde söz konusu bankayı ramburse etmeyi taahhüt eder. Amir banka bu yükümlülüğünü doğrudan doğruya kendisi yerine getirebileceği gibi yetkili kılacağı bir banka (rambursman bankası) aracılığıyla da yapabilir.
Akreditif Lehdarı (Beneficiary): Lehine akreditif açılan, ihraç ettiği malın bedelini, akreditif şartlarına uygun olarak ibraz ettiği vesaik karşılığında aracı bankadan tahsil edecek veya düzenlediği poliçenin kabulünü aracı banka kanalıyla temin edecek olan ihracatçı firmadır. Vesaik akreditif şartlarına uygun değilse yaptığı ihracatın bedelini amirin vesaiki aksaklıklarıyla birlikte kabul ettiği hususundaki talimatı üzerine almaya hak kazanır.
Akreditifli Ödeme İşlem Akışı;
- Farklı ülkelerdeki ithalatçı ve ihracatçı arasında bir alım-satım sözleşmesi yapılır. Bu sözleşmede malın cinsi, nitelikleri, miktarı, fiyatı, döviz cinsi, malların sevki, teslim şekli ve ödeme şekli (ki, burada akreditiftir) yer alır.
- İthalatçı, bankasından ihracatçı lehine bir akreditif açılmasını ister. Bankası ile olan ilişkisine göre yapacağı ithalatın parasını peşin yatırır veya bankadaki kredisinden yararlanır.
- İthalatçının bankası (Amir Banka) akreditifi ihracatçının ülkesindeki muhabir bankaya iletir. Eğer akreditif teyitli bir akreditif ise akreditif kuşat (açılış) mektubundan akreditifin teyitli olduğunu belirtir ve akreditifin lehdara teyidini ister.
- Aracı banka akreditifin metnini inceleyerek ihracatçıya, lehine bir akreditif açıldığını ihbar eder. Teyitli akreditifte, aracı banka kuşat mektubunu inceleyip teyit için uygun bulursa kuşat mektubunun bir kopyasını lehdara gönderirken mektuba bankasının teyidi bildiren yazıyı da ekler.
- İhracatçı malları akreditif şartlarına uygun olarak ve akreditif vadesinde sevk eder.
- İhracatçı belgeleri (vesaiki) ibraz süresi içinde aracı bankaya sunarak ödeme talebinde bulunurlar.
- Banka belgelerin gerekli şartlara uyup uymadığını kontrol eder. Belgeler uygun ise;
- teyitli akreditifte ödemeyi hemen yapar.
- teyitsiz akreditifte amir bankadan ödeme talimatı ister.
- Amir banka vesaiki inceleyerek uygun bulması halinde durumu alıcıya bildirir.
- Alıcının hesabı bankasınca borçlandırılır. Peşin paralı işlemde vesaik bedeli başlangıçta tahsil edilmiş olacağından bu aşamada sadece bir fark ortaya çıkarsa bu fark tahsil edilir.
- Amir banka bedeli ve masrafları tahsil edilen vesaiki alıcıya teslim eder.
5.1. Akreditif Çeşitleri
Akreditifler, güvencesi, ödeme sorumluluğu, ödeme şartları, kullanış amacı gibi özelliklerine göre çeşitlilik gösterir.5.1.1. Güvence Açısından Akreditif
Akreditif taraflarca tercih edilmesi sebebinin başında güvenilir olması gerekir. Akreditifler güvenirlilik açısından iki başlık altında toplanabilir.5.1.1.1. Dönülebilir-Kabilirücu Akreditif (Revocable L/C)
Dönülebilir bir akreditif, lehdara önceden haber verilmeden ve onayını almadan herhangi bir anda amir banka tarafından değiştirilebilir veya iptal edilebilir. Ancak iptal veya değişiklik bildirisinin alınmasından önce uygun vesaik ibraz edilmiş ise amir banka o bankayı ramburse etmelidir.5.1.1.2. Dönülemez-Gayrikabilirücu Akreditif (İrrevocable L/C)
Dönülemez bir akreditif amir banka varsa teyit bankası ve lehdarın mutabakatları olmadan ne iptal edilebilir ne de değiştirilebilir.Akreditif metninde akreditifin dönülebilir veya dönülemez olduğu belirtilmemiş ise DÖNÜLEMEZ olarak kabul edilir.
5.1.2. Ödeme Sorumluluğu Açısından Akreditif
5.1.2.1. Teyitli Akreditif (Confirmed L/C)
Muhabir bankanın akreditifi lehdara ihbar ederken amir bankanın talimatına dayanarak kendi teyidini eklediği ve böylece amir bankanın yükümlülüğünü yerine getireceğine dair kendisini de sorumluluk altına aldığı akreditiflerdir.Akreditif metninde teyit talimatı verilmiş olmalıdır. Bu konuda bir açıklık yoksa akreditif TEYİTSİZ kabul edilir.
Akreditifin dönülemez-gayrikabilirücu açılmış olması şarttır. Teyitli akreditifler lehdarı tam teminat altına alması bakımından ihracatçı için en elverişli akreditif çeşididir.
5.1.2.2. Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed L/C)
Teyitsiz akreditiflerde aracı bankanın ödeme konusunda herhangi bir sorumluluğu yoktur. Görevi akreditifi lehdarına ihbar etmek, duyurmaktır. Ancak akreditif kendisini bağlamasa bile akreditifin kendisine uygun olup olmadığını kontrol etmek için makul bir dikkat göstermek durumundadır. Teyitsiz akreditifler daha çok ihracatçıların ithalatçılarına, amir bankaya ve ithalatın yapılacağı ülkeye güvenlerinin tam olduğu durumlarda kullanılır.5.1.3. Ödeme Şartları Açısından Akreditif
Ödemenin hangi yolla yapılacağı hususunun akreditiflerde açıkça belirtilmesi şarttır. Ayrıca ödeme, kabul ve ciro işleminin hangi banka tarafından yapılacağı da belirlenir. Bunlar amir ve aracı banka olabileceği gibi bunların dışındaki bankalar da olabilir.Amir banka akreditifi açarken yetki verdiği bu bankalara karşı geri ödeme taahhüdünde bulunmuş olur. Ödemeyi ilgili bu yollardan hangisi tercih edildiyse akreditif de ona göre isim alır.5.1.3.1. Görüldüğünde Ödemeli Akreditif (Sight Payment)
Ödeme amir bankaca veya amir bankanın verdiği yetkiye dayanarak teyit veya ihbar bankasınca lehdarın akreditif şartlarına uygun vesaiki ibraz etmesi üzerine yapılır.5.1.3.2. Vadeli Akreditif (Deferred Payment)
Ödeme, akreditifte belirtilmiş olan “Ödeme vesaikin ibrazından, fatura tarihinden veya sevk tarihinden 60, 90, 120 veya 180 gün sonra yapılacaktır.” gibi ibarelerde belirtilen sürenin sonunda yapılır.5.1.3.3. Kabul Akreditifi (Acceptance Credit)
Kabul kredisinde de ödeme belli bir süre sonra yapılır. Ancak, bunun için lehdar tarafından düzenlenmiş bir poliçeye ihtiyaç vardır. Poliçe yalnız akreditif amiri veya bankalardan biri tarafından kabul edileceği gibi amirin kabulüne bankalardan birinin aval vermesi suretiyle daha güvenceli hale de getirilebilir. Bu, aracı-satıcı arasındaki anlaşmaya ve alıcının bankasıyla olan, bankaların da kendi aralarındaki kredi ilişkisine göre ortaya çıkan bir durumdur.5.1.4. Kullanış Amacı Açısından Akreditif
5.1.4.1. Rotatif Akreditif (Revolving L/C)
Bu tip akreditif genellikle belli bir müşteriden sürekli veya yüksek tutarlı alımlarda kullanılır. Böylece hem işlemlerin tekrarlanması külfetinden kurtulma hem de yüksek miktarda siparişin fiyat avantajından yararlanma imkanı söz konusudur. Rotatif akreditifler şartları çerçevesinde akreditif tutarının tamamı veya bir kısmı kullanıldıkça ek bir değişiklik talimatına gerek olmadan aynı şartlarda ve aynı tutar için –vade içerisinde- kendiliğinden yenilenirler.Rotatif akreditifte dönerlik şartı ya miktarla ya da süreyle sınırlandırılır.
Miktara göre devreden akreditiflerde, akreditif tutarı, kaç kere dönebileceği ve böylece ödemeler toplamının sınırı belirlenmektedir.
Süreye göre devreden akreditiflerde ise her sevkıyatın yapılacağı dönem de belirlenir. Bu tip akreditifler biriken (cumulative) veya birikmeyen (non-cumulative) olmak üzere iki şekilde açıklanabilir. Biriken akreditifte, bir dönemde kısmen veya tamamen kullanılmamış akreditif tutarı müteakip dönemdeki tutara eklenerek kullanılabilir. Bu hakkın olabilmesi için akreditifte mutlaka biriken şartının belirlenmesi gerekir. Birikmeyen akreditifte ise kullanılmayan kısımdan onu izleyen dönemde faydalanılamaz, bu kısım iptal edilmiş sayılır.
5.1.4.2. Devredebilir Akreditif (Transferable L/C)
Akreditif amir banka tarafından açık bir biçimde “devredilebilir(transferable)” olarak adlandırıldığı takdirde devir yapılabilir. “Bölünebilir (divisible)” ve “Parçalanabilir (fractionable)” , “Temlik edilebilir (assignable)” ve “Aktarılabilir (transmissible)” gibi terimler akreditifi devredilebilir hale getirmez. Devirde, ilk akreditifdeki esas şartlar değiştirilmemekte, sadece miktar, mal fiyatı, akreditif vadesi, vesaik ibraz süresi, sevkiyat süresi tarafların kabulü ile değiştirilebilmektedir.
Akreditif ilk lehdarı, ikinci lehdarın kendisine kesmiş olduğu faturayı alarak, kendisinin lehdarı olduğu ilk akreditif şartları gereği belirtilen fiyat ve miktar üzerinde düzenleyeceği ihracat faturasını bankaya ibraz eder. Böylece, ithalatçı ilk lehdarın bu işten ne kadar para/komisyon kazandığını ve ikinci lehdarın kim olduğunu öğrenemez. Sadece dönülemez akreditifler devredilebilir.
Devredilebilir Akreditif İşlem Akışı;
- İthalatçı, akreditif talimatı verir.
- Akreditif açılır.
- Akreditif ihracatçıya ihbar edilir.
- İhracatçı devir talimatı verir.
- Banka, ikinci lehdara akreditifi devreder.
- İkinci lehdar, birinci lehdara muhatap faturasını keser.
- Birinci lehdar, akreditif şartları gereği faturasını keser ve vesaiki tamamlayarak bankasına ibraz eder.
5.1.4.3. Karşılıklı Akreditif (Back-to-Back) L/C)
Bir ithalat akreditifinin bir ihracat akreditifi ile karşılanmasına imkân veren akreditiflerdir. Bu akreditifler, transit ticarette, aracı vasıtasıyla yapılan satışlarda kullanılır. Transit ticarette aracı firma hem ithalatçı hem de ihracatçı durumundadır. Aracı firma, satış yapacağı firmaca lehine açılmış bulunan akreditifi teminat göstererek kendisinin ithalat yapacağı lehine bir akreditif açabilir. Bu ikinci akreditifte karşılık gösterilerek açıldığı için karşılıklı akreditif adı verilir.Karşılıklı akreditif işlem akışı;
- İthalatçı, akreditif talimatı verir.
- Amir banka akreditifi açar.
- Muhabir banka transit tüccara (ilk lehdar) akreditifi ihbar eder.
- Transit tüccar kendisine gelen bu akreditifi bir teminat şeklinde gösterip, ihracatçıya bir akreditif açılması için kendi bankasına akreditif talimatı verir.
- Söz konusu akreditif ihracatçıya (ikinci lehdar) ihbar edilmek üzere açılır.
- Akreditif, ihracatçıya ihbar edilir.
- İhracatçı malın sevkiyatını yapar.
- Sevk vesaikini kendi bankasına ibraz eder.
- Vesaik transit tüccarın bankasına ulaşır.
- Banka, vesaiki transit tüccara teslim eder.
- Transit tüccar, vesaik içerisinden en az ihracatçının faturasını çıkarıp düzenlediği kendi faturasını vesaik üzerine ekleyerek bankasına ibraz eder.
- Vesaiki alan banka amir bankaya gönderir.
- Amir banka vesaiki ithalatçıya teslim eder.
- İthalatçı gümrük işlemlerini yapar.
5.1.4.4. Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause L/C)
Red Clause, bir akreditif mektubuna kırmızı harflerle yazılmış ve ihraç olunacak malın satın alınması ile yükleme masraflarını karşılaması amacıyla akreditif lehtarına (ihracatçıya), aracı bankanın avans mahiyetinde peşin ödeme yapmasını sağlayan bir şarttır. Bu sistemde, akreditifte belirtilen miktarda dövizin Türk Lirası karşılığını ihracatçı teminat göstererek veya göstermeden yetkili bankadan alabilmektedir.Peşin ödeme sisteminde eşyanın konşimentosu üzerinde “Consignee” kısmına ithalatçının adı yazılır. Çünkü, ithalatçı eşyanın bedelini peşin ödemiştir ve eşyanın sahibi olmuştur.Burada dikkat edilmesi gereken bir başka husus ise, sevk vesaikinin gümrüğe ibrazı sırasında gümrükler DAB’ni de istemekte ve Gümrük Beyannamesi üzerinde DAB’nin tarih, sayı ve meblağı kaydedilmektedir.
5.1.4.5. Yeşil Şartlı Akreditif(Green Clause L/C)
Akreditif açan banka lehine, akreditifin kullanıcısı tarafında bir teminat mektubu verilmemişse, red clause akreditifi açtıran firmalar büyük risklere girerler. Bu riskler green clause akreditifler ile en aza indirilebilir. Green clause akreditifte ihracatçının malları sevk etmesinden önce akreditiften tahsilat yapmasına olanak sağlamaktadır. Ancak bu peşin ödemeler malların mülkiyetini bankaya devreden ambar teslim makbuzları ile garanti altına alınmaktadır.Ambar teslim makbuzları, ambar firması tarafından düzenlenir ve depolanan malların değerini belirtir.Red clause ve green clause akreditiflerin temel amacı ithalatçı tarafından ihracatçının finanse edilmesidir. İhracatçının ülkesindeki kredi faizlerinin, ithalatçının ülkesindeki faizlere oranla yüksek olduğu durumlarda, bu tür akreditifler kanalıyla düşük maliyetli fonlar ihracatçılara aktarılabilir.
5.1.4.6. Stand-by (ihtiyari) Akreditif
Bu tür akreditifler bir ödeme aracından çok bir garanti gösterme aracıdır. Taraflar arasında yapılan sözleşmelerde (genellikle müteahhitlik sözleşmeleri) taraflardan birisinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumuna karşın, diğer tarafın garanti olarak bir teminat istemesi sonucu teminat gösterimi için bankalarca teminat isteyen adına açılan kredilerdir.5.2.Akreditifin Hazırlanması, Açılışı, İhbarı, Teyidi İle İlgili Bazı Önemli Noktalar
Bankalar: Akreditif açılış işlemine başlamadan önce ihracatçı ve ithalatçı bu sistemde kullanılacak bankaların hangileri olacağı konusunda anlaşmaya varmalıdırlar. İki farklı ülkede bulunan bankaların bu işlemi gerçekleştirebilmek için birbirlerinin MUHABİRİ olmaları gerekmektedir. Dolayısıyla ihracatçı veya ithalatçıdan biri, halen çalışmakta olduğu veya bu işte çalışmayı düşündüğü bankayı değiştirmek zorunda kalabilir. Böyle bir durumda bankasını değiştiren tarafın ihracatçı olması akla daha yatkındır. Çünkü, alıcı taraf olan ithalatçı, her zaman için malın finansmanı konusunda bankasından destek temin ediyor olabilir. Bu yüzden, ihracatçı isek ve ithalatçımız bu ve buna benzer sebepler öne sürerek bankasını değiştirmek istemiyorsa, ithalatçının bankasının ülkemizde çalışmakta olduğu muhabir bankaları öğrenip onlardan biri nezdinde hesap açtırmak daha mantıklı olacaktır. Hiçbir durumda birbirinin muhabiri olan banka bulunamıyorsa o taktdirde her iki bankanın sisteme dâhil edilmesi gerekir. Bu da ister istemez banka komisyon giderlerinin artmasına sebep olacaktır.Açılış Talimatı: Akreditif açılış talimatı olarak genellikle bankaların hazır AÇILIŞ TALİMAT’ları kullanılır. Bununla birlikte birçok ülkede ithalatçının ürünü ihracatçıya teklif etme yollarından biri olan Proforma Fatura da açılış talimatı olarak kullanılabilmektedir. Ancak, proforma faturaların standart bir formatı bulunmaması ve akreditif açılışı için gerekli olan bütün bilgileri içermiyor olabilmesi nedeniyle matbu açılış talimatlarının kullanılması daha uygundur.
Açılıştan Önce: Bir akreditifin açılışı (issue) demek; o akreditifin Amir Bankadan Muhabir Bankaya SWIFT, TELEX veya MEKTUP yolu ile gönderilmesi demektir. Bir akreditif açıldıktan sonra eğer şartlarında değişiklik (amendement) yapılacaksa, bu değişiklikler ancak Amir’in talebi ve talimatı ile yapılabilir, her bir değişiklik ek bir masraf ve zaman demektir. Dolayısıyla bu masraf ve zaman kaybından korunmak için ithalatçı, akreditif açılmadan önce açılacak olan akreditifin son şeklini görmek istediğini amir bankaya bildirecek ve kendisine amir bankadan gönderilen metni ihracatçısına da ulaştırıp (çünkü, esasen akreditif şartları ile direk muhatap olacak taraf ihracatçıdır.) onun da teyidini alarak, bankasına “tamam açabilirsiniz” talimatını verecektir.
Teyit Alınması: Görüldü ki teyitli akreditif, ihracatçı için en güvenilir akreditif şeklidir. Ancak, “her banka her akreditife teyit verir” diye bir kural yoktur. Aslında teyit, teyit bankasının akreditifin geldiği ülkeye ve/veya amir bankaya duyduğu güvenin bir göstergesidir. Bildiğimiz gibi artık ülkeler uluslararası platformda sahip oldukları ekonomik güçleri ile değerlendirilmektedirler. Her ülke yaptığı ihracatın bedelini zamanında ve eksiksiz olarak tahsil etmek ister. Dolayısıyla, bunu sağlayabilecek ekonomik gücü olan ülkelerle çalışır. İşte bir akreditife verilecek olan teyit de ülke ekonomilerinin gücüne, o ülkenin ödeme imkânlarına bağlıdır. Örneğin, Türkiye’de bir banka Arap ülkelerinden gelecek bir akreditife yüksek teyit komisyonu uygularken (veya hiç teyit vermezken) bir Avrupa Topluluğu ülkesinden gelecek akreditife çok düşük oranlı teyit komisyonu uygulayabilir. O bakımdan, daha ithalatçı ile teklif aşamasında iken yurt dışından gelecek olan akreditife ülkemizde teyit verilip verilmediğini, veriliyor ise hangi oranda teyit komisyonu tahsil edildiğini öğrenmemiz gerekir. Bu noktada unutulmaması gereken diğer husus da iki ayrı bankanın, aynı ülkenin aynı bankasından gelen aynı akreditife farklı oranlarda teyit komisyonu uygulayabileceklerdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder