İşletmelerde Bütçe

Bütçede Planlama

İşletme işleyiş raporlarının planlanması belirli süreler dâhilindedir. Hazırlanan planlar kısa veya uzun vadeli olabilir.

• Uzun vadeli planlar; birden fazla faaliyet dönemini içeren, stratejik planlar ile yatırım projeleridir.

• Buna karşın, uzun vadeli planlar doğrultusunda en çok bir faaliyet dönemini içeren kısa vadeli (yıllık) plânlar hazırlanır.

Bilindiği gibi, işletme yönetiminin en önemli fonksiyonları planlama ve kontrolden oluşmaktadır.

İşletme Bütçeleri

Bütçe; planların sayısal olarak ifade edilmesi ve işletme personelinin gelecekteki faaliyetlerini belirlenmesi olarak tanımlanabilir.

• İşletme bütçeleri; işletmelerin saptanmış amaçlarına ulaşmalarında gerekli eylemlerin yerine getirilmesi amacıyla gereksinim duyulan kaynakların nasıl sağlanacağını ve nerelerde kullanılacağının plânlanmasıdır.

• Bütçeleme; bütçelerin düzenlemesine ilişkin yöntemlerin bütünüdür.

• Bütçe kontrolü; bütçe ile saptanan işletme amaçlarıyla ilgili olarak ortaya çıkan sapmaların kontrol ve değerlendirilmesi işlemlerini içerir.

Bütçelerin işletmelere sağladığı başlıca yararlar

• İşletmenin amaçlarını saptayarak temel politikaları belirler.

• İşletmenin amacına ulaşmak için gerekli üretim araçlarını belirler.

• İşletme yönetiminin akılcı karar alma geleneğini yerleştirir.

• Kesin hedefleri belirler.

• Bütçeler çeşitli departman yöneticilerinin eylemlerini koordine eder.

• Bütçeler, işletme yönetimini, üretim faktörlerini en verimli şekilde kullanılması için plan yapmaya zorlar.

• Bütçeler; eylemlerin dönemsel analiz ve değerlendirilmesini yaparak bütçelenmiş sonuçları, fiili sonuçlar arasındaki farkları ortaya çıkarır. Böylece yöneticilerin gerekli önlemleri zamanında almalarına yardımcı olur.

Bütçe Dönemi

İşletmenin uzun dönemli stratejik hedeflerini gerçekleştirmek için hazırlanan bütçeler genellikle bir yıllık faaliyet dönemleri itibariyle hazırlanır.

Yıllık hazırlanan bütçeler ilk üç ayı aylık olmak üzere üçer aylık dört dönem halinde hazırlanır. Örneğin birinci üç aylık dönem (Ocak, Şubat ve Mart) ayları itibari ile ayrıntılı olarak bütçelenirken, kalan üç dönem ise üçer aylık dönemler itibari ile bütçelenir. Birinci üçer aylık dönemin sonunda, ikinci üç aylık dönem yeni döneme girmeden aylık olarak yeniden düzenlenir.

Bütçeleme Süreci

Genel bir işletme bütçesi birçok alt bütçenin birleşiminden oluştuğuna göre, bu bütçeler arasında yakın bir ilişki söz konusu olup, birinin hazırlanması diğer bütçenin tamamlanmasına bağlı olabilir.

Örneğin satış bütçesi yapılmadan üretim bütçesi hazırlanamaz, üretim bütçesi olmadan tedarik veya üretim maliyeti bütçesi hazırlanamaz.

Bu nedenle genel işletme bütçesinin zamanında tamamlanabilmesi için bütçeleme sürecinin koordineli bir şekilde yürütülebilmesi ve bu sürecin bir takvime bağlanması gerekmektedir.

Bütçeleme sürecinde yapılacak işler;

1-      Planlama varsayımlarının belirlenmesi

2-      Satış tahminlerinin yapılması

3-      İlk taslakların hazırlanması

4-      Bütçe tahminlerinin karşılaştırılması ve uzlaşma

5-      Koordinasyon ve gözden geçirme

6-      Onay